Het lespakket: voor scholieren èn geïnteresseerden

We kennen allemaal wel iemand die roots heeft in Nederlands-Indië of Indonesië.
Niet zo gek als je beseft dat ruim twee miljoen Nederlanders in dat land geboren zijn of daar een band mee hebben.

Minder bekend zijn de oorlogsjaren die als een rode draad door hun familiegeschiedenis lopen. Nog minder bekend zijn de Japanse zeetransporten, de zogenoemde hellships. Meer dan 150.000 gevangenen werden getransporteerd op 230 hellships.

Daarom wordt er half mei een nieuw lespakket uitgebracht in aanvulling op het succesvolle lespakket ‘De Tweede Wereldoorlog in Nederlands-Indië 1942-1945 en de onafhankelijkheidsstrijd 1945-1949 waarvan de documentaire in de catalogus van de IDFA is opgenomen.

Het lespakket Hellships is een samenwerking tussen de Stichting Herdenking Slachtoffers Japanse Zeetransporten in Zuidoost-Azië 1942-1945 (SHSJZ), Simone Berger en Armando Ello. Samen bundelen zij hun ervaring en (com)passie.

Het gaat over gebeurtenissen tijdens de Japanse bezettingsjaren in Nederlands-Indië en Zuidoost-Azië.

Waarom dit lespakket

In de geschiedenisboeken is weinig geschreven over de Japanse bezettingsjaren en nog minder over de hellships.
Daarom wordt er een nieuw lespakket uitgebracht om scholieren kennis te laten maken met dit voor velen onbekende en onderbelichte thema.

Diverse vrijheidsonderzoeken uitgevoerd door het Nationaal Comité 4 en 5 mei hebben aangetoond dat docenten geschiedenis meer aandacht willen besteden aan de Tweede Wereldoorlog in Nederlands-Indië; het is tenslotte vaderlandse geschiedenis. Daarnaast blijkt dat er weinig over dit onderwerp terug te vinden is in de huidige schoolboeken. 

Onze insteek

In het verhalenboek lezen de scholieren over kleine persoonlijke en intense geschiedenissen, die niet in hun schoolboeken zijn terug te vinden, maar nu zijn uitvergroot.

Door het levenspad van een poesaka te volgen, een waardevol erfstuk uit Nederlands-Indië of Indonesië, legden Berger en Ello van zestien personen de familiegeschiedenis vast.

Zij geven hiermee een stem aan de eerste generatie – de ooggetuigen – en hun nazaten. Resultaat zijn verhalen enerzijds over tempo doeloe (vroeger), anderzijds over ontberingen, veerkracht en wilskracht, maar ook over van vergeven en verzoening.

De lezer wordt in elk verhaal meegenomen naar het vooroorlogse Indië, de tijd van de Japanse bezetting en de naoorlogse jaren.
De verhalen markeren de geschiedenis van Nederlands-Indië en de jonge republiek Indonesië en geven inzicht in de redenen waarom families besloten naar Nederlands-Indië te vertrekken of definitief naar Holland vertrokken of terugkeerden.

In deze speciale Hellship-editie van De lange reis van de Poesaka – Indische tastbare herinneringen, wordt dieper ingegaan op de Japanse zeetransporten. Het verhaal van zowel de personen die het overleefden als degenen die omkwamen, wordt verteld.

Adriaan van Dis – Een tastbare herinnering aan zijn vader

Met de lesbrieven worden scholieren gestimuleerd om zelf op zoek te gaan in digitale bronnen en het spoor – het zeetransport – terug te volgen. Door relevante boekfragmenten, vaak geschreven door overlevenden, wordt de impact voelbaar.

Zes personen in het lespakket staan centraal in de documentaire, zij vertellen uit eerste hand of hun naaste familieleden brengen het verhaal over.

Al het lesmateriaal inclusief het stripboek en de documentaire is vanaf eind mei online voor iedereen beschikbaar.

Heiko Roelfsema – Ring

Heiko Roelfsema – De ring van Heiko’s grootvader

Maar hoe?

Jongeren vinden lezen vaak saai en geschiedenis stoffig. We willen met dit lespakket docenten en scholieren op een andere manier naar geschiedenis laten kijken.

Wij geloven in de kracht van persoonlijke verhalen. Geschiedenis gaat niet alleen over belangrijke data en markeringen of aantallen. Door de gefilmde interviews geven wij deze periode een persoonlijk gezicht en zoomen we in op het menselijke aspect van een omvangrijke tragedie.

Door een samenwerking aan te gaan met Stijn Schenk, producent van beeldverhalen, en diverse tekenaars, wordt er tegelijkertijd met de lancering van het lespakket een stripboek uitgebracht ‘Hellships in beeldverhalen’, gebaseerd op diverse personen uit het verhalenboek en de lesbrieven.

Beeldverhalen maken zware onderwerpen toegankelijker, het kan iedereen aanspreken en het spreekt direct je emoties aan.

Striptekenaars team op bezoek bij Bronbeek

Wie is wie?

De SHSJZ verzorgt jaarlijks de herdenking en de aanwezigen voelen zich die dag ‘één grote familie’. Ze delen iets heel essentieels en vinden door elkaars verhalen invulling over hun eigen familiegeschiedenis.

Voor meer informatie over de stichting ga naar: shsjz.nl

Simone Berger is auteur van diverse boeken over Indische en Molukse familiegeschiedenis en een lespakket over de WOII in Nederlands-Indië en de onafhankelijkheidsstrijd 1945-1949. Haar vaders wieg stond op Sumatra.

Zijn eerste levensjaren zijn getekend door de Tweede Wereldoorlog en toen hij in 1953 zijn geboorteland voorgoed verliet, kwam hij niet alleen naar Nederland, maar ‘nam de oorlog mee’.

Armando Ello is fotograaf, filmer en auteur van diverse boeken die met de Indische identiteit hebben te maken. Zijn beide ouders zijn geboren in het voormalige Nederlands-Indië en in Timor Indonesië, maar vonden in de jaren 70 in Nederland een nieuw thuis in Friesland.

Striptekenaars krijgen meer uitleg bij het monument in Bronbeek

Waarom deze crowdfunding

Vind je het belangrijk dat ook dit thema onderdeel blijft van onze vaderlandse geschiedenis? Vind je het belangrijk dat er blijvende aandacht is voor deze geschiedenis die onderdeel uitmaakt van de familiegeschiedenissen van twee miljoen Nederlanders? Wellicht in jouw eigen familie of bij vrienden, collega’s of goede bekenden.

Het lespakket en stripboek liggen momenteel bij de drukker dankzij de financiële steun van het V-Fonds voor het lesmateriaal en het stripboek en aanvullende financiële steun van het Karel Doorman Fonds, Prins Bernard Cultuurfonds Gelderland en -Zuid-Holland, Gravin van Bylandt Stichting en de gemeente Arnhem voor het stripboek.

Raamschetsen voor het Hellshipverhaal

Passage in het Stripverhaal

Deze maanden wordt hard gewerkt aan een begeleidende documentaire. Ondanks restricties afgelopen twee jaar hebben we prachtige interviews kunnen filmen.

Nu willen wij deze interviews extra versterken en illustreren met historisch zwart/wit foto- en filmmateriaal, kamptekeningen en bijzondere beelden zoals een 3D-wayangvoorstelling met iconische schaduwbeelden.

Wayang Voorstelling

Wij hebben alleen nog jouw hulp nodig om dit unieke en zeldzame materiaal te bekostigen.

Wil je ons helpen om deze documentaire zo boeiend mogelijk te kunnen maken?

Ons doel is 3500 euro om de kosten te kunnen overbruggen, help je hieraan mee?

Alvast hartelijk dank namens de SHSJZ, Armando Ello en Simone Berger.