Amy Jacobsz-Tombokan

(44)  Ik woon in Weert, ben moeder van Mitchel en getrouwd met Eric.

Toen je hoorde over dit ‘Twijfelindo-project’ wat was toen je eerste gedachte?

Daar moet mijn broertje aan meedoen. Dát is leuk. Mijn zusje had ons erop geattendeerd dat er een crowdfunding project liep en zodoende heb ik een kijkje genomen en dacht ik, ja, dit is echt heel wijs. En toen zei ik dat Nick daar aan mee moest doen.

En nu zit je hier zelf.

Ja, het grappige is dat we alletwee uit een gebroken gezin komen. Nick en ik hebben dezelfde vader en dát raadt echt niemand.

Mensen raden bij jou dat je Indisch bent?

Heel wisselend eigenlijk. Vroeger als kind werd ik ermee getreiterd en gepest want ik was ‘de zwarte’. In mijn tijd was dat heel anders dan nu, met name op scholen. Nu is het van: Hé, ben jij Indisch, of Chinees of waar kom je vandaan? Dan zeg ik voor de grap ‘van de Veluwe’. Maar dat iedereen dat gelijk goed raadt? Nee, dat niet.

Kan je de Indische familietak uiteggen?

Ingewikkeld! Mijn opa en oma woonden op Sumatra en zijn op een geven moment verhuisd naar Yogyakarta. Zij hebben samen zes kinderen gekregen, drie jongens en drie meisjes. Na de oorlog is mijn oma met die kinderen per schip naar Nederland gekomen. Daar heb ik niet zo heel veel informatie over want onze vader is vrij jong overleden. Dus vandaar ook wel een beetje de zoektocht naar mijn roots.

Heb jij jouw grootouders nog gekend?

Ja, mijn grootmoeder woont nu in Nederland en voorzover ik weet leeft ze ook nog maar ik heb verder geen contact meer met haar. Mijn opa is in Indonesië overleden. Mijn oma is met haar toenmalige vriend/man naar Nederland gekomen. Daar heeft ze nog een zoon mee gekregen en dat is wat ik van haar weet.

Eigenlijk weinig verhalen meegekregen?

Niet zo heel veel. Ja, de verhalen van mijn vader toen ik heel klein was. Mijn ouders zijn gescheiden toen ik acht jaar was en voor die tijd kreeg je daar niet zo heel veel van mee, wel dat mijn vader de transitie van Indonesië naar Nederland heel moeilijk heeft gevonden en dan niet zozeer de reis met de boot hiernaartoe, maar meer de cultuurverschillen. Van daar hier naartoe heeft hem heel veel moeite en pijn gekost om dat te verwerken en dat is hem uiteindelijk ook niet gelukt.

Ben je zelf al naar Indonesië geweest?

Nee, dat wilde ik wel en dan komt het er niet van en nu zit ik inmiddels in een rolstoel en heb ik zoiets van ..nou, het is misschien niet de meest handige bestemming om naartoe te gaan. Ik hoop dat mijn broertje ooit gaat en dat hij met mooie verhalen terug gaat komen.

Hoe was dat vroeger op school?

Vreselijk, echt verschrikkelijk, ik werd gepest, getreiterd en uitgescholden. Ik kom uit een verschrikkelijk christelijk dorp en daar was het niet zo handig om een kleurtje te hebben. Dat was niet de meest vriendelijke plek voor kleurlingen. Ik heb er nu geen problemen meer mee, maar toen vond ik dat dat best anders mocht. Ik heb daardoor ook redelijk mijn kont in de krib gegooid.

Zijn er meer momenten dat jij je meer Indisch voelt of juist meer Nederlands?

Ik voel me vaak meer Indisch en dat is omdat ik de Nederlanders vaak erg bekrompen vind. Ik ben iemand die ervan houdt om met heel veel mensen in contact te zijn. In contacten onderhouden ben ik heel slecht en ik denk dat dat ook wel typisch Indisch is. Graag willen en vrienden hebben, maar zij moeten met mij contact onderhouden want anders verwatert het. Ik denk dat het komt omdat mijn man ook Indisch is en wij via zijn vader nog wel met de Indonesische cultuur van doen hebben.

Heb je daar veel aan dat je die verhalen meekrijgt, ondanks dat het niet jouw familieverhaal is?

Ja, want ik heb de kans gemist voor mijn gevoel, ik heb niet voldoende kunnen vragen, kunnen proeven, kunnen ruiken en via mijn schoonvader krijg ik daar een klein beetje voor terug.

Kun je misschien een voorbeeld geven?

Toen ik klein was moest ik altijd een riedeltje opzeggen voordat ik ging slapen en ik heb nooit begrepen waar dat dan voor was. Het was: ‘Tingelingeling daar gaat de bel, Pakundur gaat naar de hel.’  Nou ja, wij woonden in Barneveld daar is de hel is iets heel verschrikkelijks dus daar zou die Pakundur vast thuishoren maar wat het betekende wist ik niet, en later zei mijn schoonvader: ‘Dat zeiden de Indonesische kindjes om ‘s nachts veilig te kunnen slapen om de demonen van de dag te ruste te leggen.’ Leuk dat iemand dat nog een keer uitlegt. Of het waar is of niet dat is een tweede maar voor mij is het de waarheid.

Heb je misschien iets tastbaars dat jou verbindt met het Indisch-zijn?

Ik heb van mijn vader manchetknopen in de vorm van wajangpoppen en een kris. Dat is wat ik aan tastbaars heb van hem en wat fotootjes van vroeger van hem als kind, en dat is het eigenlijk.

Verdwijnt de Indische cultuur?

Als ik nu kijk en dan gaat het meer om politiek. Dan kijk ik naar de Indië herdenking en de monumenten die er gelukkig zijn en het feit dat er meer erkenning komt ook voor wat daar gebeurd is, en de ellende die erkend wordt. Dan denk ik dat op dit moment de cultuur springlevend is in dat opzicht. Als we kijken naar de verschillende generaties Indo’s raken we heel langzaam verweven met de rest van de wereld. Of in Nederland de Indische of Indo cultuur zal blijven bestaan? Ik denk dat dat aan ons als Indo’s ligt. Ik hoef maar te kijken naar mijn broertje, die eruitziet als een echte Hollander een echte Belanda, maar als hij een aantal dingen uit onze cultuur zou kunnen meenemen… misschien blijft dat dan toch wel levend ook. Ik denk dat het heel erg aan onszelf ligt.

Hoe eet jij jouw rijst?

Met een lepel. Hahaha, nee hoor… Rijst eet ik met mijn vingers. Met saté, met gebakken uitjes en warm!

Is dat ook je lievelingsgerecht of -snack?

Ik vind soto ajam wel erg lekker.