in Nederland ben ik niet Nederlands genoeg en in Azië ben ik niet Aziatisch genoeg. – Sergeant Majoor, Kelly Winterberg

Beroep: Luchtmacht Sergeant Majoor, woonachtig in Ede.

Toen je van dit ‘Twijfelindo-project’ hoorde wat was toen je eerste gedachte?

Ja, leuk initiatief. Ik ben zelf heel erg bezig met mijn eigen achtergrond, met mijn identiteit. Daarom leek het mij leuk om hieraan deel te nemen.

Waar denken mensen om je heen dat je vandaan komt?

In Nederland zien ze het natuurlijk wel, maar voor mijn werk word ik vaak uitgezonden en in het buitenland snappen ze niet zo goed wat je nou precies bent. Ze weten dat je uit Nederland komt, maar ik heb een Duitse achternaam en ik zie er niet Nederlands uit. Dat is voor de meeste niet-Nederlanders best verwarrend.

Wat zeg je zelf daarop?

De Amerikanen denken dat ik uit Hawaï kom en ik heb ook wel gehoord dat ik uit Mexico zou komen. Ik leg meestal uit hoe dat precies zit, want de meesten hebben wel interesse. En dan weten ze vaak niet dat Nederland zo’n geschiedenis heeft.

Hoe Indisch ben je? 

Mijn opa en oma van mijn moeders kant komen allebei van Java. Mijn opa komt uit Solo, mijn oma komt uit Semarang. Van mijn vaders kant weet ik het niet zo heel erg goed, maar hij is zelf in Surabaya geboren. Zijn moeder was half-Fries en half-Indisch. En van zijn vader weet ik dat hij uit Medan komt.

Leven je Indische grootouders nog?

Mijn oma van moeders kant leeft nog. Van mijn vaders kant niet. Mijn opa is in 2002 overleden en heb ik nog gekend.

Hebben je grootouders verteld over het leven in Nederlands-Indië?

Heel weinig, mijn opa was KNIL-militair. Hij is ook krijgsgevangene geweest en heeft aan de Birma spoorweg moeten werken. Dus hij vertelde niet zo heel veel, maar gaf altijd boekjes of een tijdschrift zoals de Moesson. Schijnbaar moest ik dat dan lezen, maar ik was nog jong en ik interesseerde me nog niet zo en ik wist er ook niet veel van. Ik merk nu aan mijn oma dat ze op latere leeftijd wat meer begint te vertellen over wat er vroeger is gebeurd en waar we vandaan komen. Maar ook omdat ik er nu nieuwsgierig naar ben en vroeger had ik dat minder.

Ben je al eens naar Indonesië geweest?

Nee. Ik hou heel erg van reizen en de wereld zien. Aan de ene kant wil ik heel graag naar Indonesië, maar aan de andere kant wil ik niet vanwege de verhalen van mijn opa en oma. Ik ben bang dat als ik naar Indonesië ga dat dan alles er niet meer is of dat ik het niet meer ga tegenkomen en daarom hou ik een beetje de boot af, ook al wil ik wel heel graag. Ik ben vroeger heel anders opgevoed en opgegroeid met hun verhalen.

Welke verhalen vormen je beeld over Indonesië en het Nederlands-Indië?

Het is meer hoe we hier zijn opgevoed. Je krijgt wel Indische dingen mee, maar je moet je wel aanpassen in Nederland. We mochten bijvoorbeeld geen Maleis praten, want ze wilden niet dat je slecht Nederlands sprak. Later mocht je wel Maleise woorden leren. Mijn opa vond Indonesië helemaal geweldig of als er rijst met de hand werd gegeten, dan was het schattig op de Indische manier en mijn oma vond dat helemaal niks. Ze kan heel goed Indisch koken, maar nu ze in een seniorenwoning woont, zegt ze: ‘ Ja, ik ga wel bij jou koken want anders ruikt mijn huis naar Indo.’ Ik zeg dan: ‘Oma we zijn toch Indo? Dat is toch niet erg?’ Dus ja, bij mijn opa was het veel meer dan bij mijn oma. Zij had in haar tijd heel erg geleerd om zich Nederlands te gedragen, want dat was in die tijd, ja.. mooi of dan was je van een hogere ‘klasse’ en dat soort dingen.

Ik bedoel in Nederland ben ik niet Nederlands genoeg en in Azië ben ik niet Aziatisch genoeg. Het is niet een wereldprobleem, maar dat is iets dat ik mij realiseerde.

Ik ben in 2012 in Thailand geweest samen met mijn moeder en oma om de Birma spoorweg te bezoeken. Dat was het laatste dat ik wilde doen sinds mijn opa was overleden. En dan kom je daar in Thailand waar de mensen weten dat jij westers bent. Je bent niet een van hen. Je bent niet Aziatisch. Terwijl ik voor mezelf als ik in de spiegel kijk wel zo ben. Ik bedoel in Nederland ben ik niet Nederlands genoeg en in Azië ben ik niet Aziatisch genoeg. Het is niet een wereldprobleem, maar dat is iets dat ik mij realiseerde.

Zijn er momenten wanneer je je meer Indisch voelt?

Als ik bij mijn familie ben. Bij mijn moeder en tantes. Als ik ergens naartoe ben geweest. Dan is het niet van, hoe was het, maar hoe was het eten? Dat herinner ik me ook van mijn opa. Toen ik in dienst ging werd er gevraagd hoe het eten was op de kazerne. Buiten mijn privé situatie praat ik normaal Nederlands, maar ik merk wel dat ik het ook wel fijn vind om soms het huis-tuin-en-keuken Maleis te praten met mijn vrienden. Dan voel ik mij echt senang.

Hoe ervaarde je dat op school of werk? 

Ik was een van de weinige donkere kindjes op de basisschool en werd dan ‘poepchinees’ genoemd. Op de middelbare school was ik ook een van de weinige donkere kinderen. Er was wel een geadopteerd jongetje dat uit Indonesië kwam met Nederlandse ouders. Je krijgt al die vooroordelen. Als je Indo was dan zou je heel goed zijn in muziek, heel goed kunnen koken, goed kunnen tekenen of goed in sport zijn. Je krijgt al die stereotypes te horen en dan denk ik van, ik kan toch meer dan alleen dat?

‘Hey je bent Nederlands, je hebt een Duitse naam, maar je ziet er niet Nederlands uit.’ En omdat je dat iedere keer uitlegt dan krijg je ook vragen en de mensen hebben daar niet zo bij stilgestaan dat Nederland zo’n geschiedenis heeft.

Hoe heeft zich dat ontwikkeld?

Ik ben een paar jaar in het buitenland geplaatst geweest en daar krijg je de vraag van: ‘Hey je bent Nederlands, je hebt een Duitse naam, maar je ziet er niet Nederlands uit.’ En omdat je dat iedere keer uitlegt dan krijg je ook vragen en de mensen hebben daar niet zo bij stilgestaan dat Nederland zo’n geschiedenis heeft. Waar ik woonde hadden ze helemaal geen toko’s maar af en toe had ik toch zin om Indisch te koken. Ik had wel een kookboek en dan probeerde ik het ‘from scratch’ met de ingrediënten die ze in de supermarkt hadden. Dan had ik toch een Indische maaltijd en dat liet ik dan aan mijn internationale vrienden proeven en die vonden het dan ook helemaal geweldig. Mijn beste vriendin is Duits en voor haar had ik dan ook babi ketchap gemaakt en dat vond ze zo heerlijk dat ik haar het recept moest geven. Toen had zij een foto gemaakt hoe ze dat zelf heeft klaar gemaakt en heeft ze er een Duitse slag aan gegeven met twee bolletjes rijst erbij, wat ik helemaal niet ken. Grappig om te zien hoe zij met haar Duitse achtergrond er een draai aan geeft.

Heb je iets tastbaars dat jou verbindt met het Indisch-zijn?

Deze sieraden, een ketting en de ring die ik draag. Mijn opa en oma hebben ze meegenomen vanuit Indonesië voor mijn moeder en tantes. Het verbindt ons met elkaar. Deze hanger heb ik van mijn oma. Die droeg zij altijd. Dat kon ik mij herinneren van toen ik klein was. Die heeft ze toen aan mij gegeven. Normaal gesproken houd ik niet van sieraden, maar dit zijn sieraden met een verhaal.

Verdwijnt de Indische cultuur of is deze springlevend?

Ik denk niet dat die cultuur verdwijnt, maar ik denk dat deze meer opgaat in andere culturen. En even vanuit mijzelf; ik blijf er wel naar zoeken. Ik ben op zoek naar wie ik ben, wat mijn identiteit is en waar ik vandaan kom. Ik denk dat het zich in Nederland meer vermengt. Hoeveel Indische dingen zijn er niet? Neem de nasibal, nasi schijf of de Indische rijsttafel. Steeds meer niet-Indo’s zijn geïnteresseerd in de Indische cultuur. Ik denk niet dat deze helemaal verdwijnt, maar meer samengaat.

[su_note note_color=”#ffbb66″]Dit interview is onderdeel van het Twijfelindo Project en Boek 2015/2016. Het boek is vorig jaar uitverkocht en de 2de druk is nog een kleine oplage beschikbaar. Bestel het laatste exemplaar van de gelimiteerde oplage hier of doneer een kleinere donatie aan het huidige project[/su_note]